امروز ارتباط در حوزه مجازی سطح وسیع تری از افراد را پوشش میدهد که این مسئله روز به روز در حال افزایش است که به اعزای گسترش این نوع از ارتباط،فراهم شدن محیطی امن و حفظ حریم افراد لازمه ضروری این مقال تلقی میشود.
کنجکاوی و اطلاع یافتن از امور دیگر افراد و...
جوامع،مبحثی است که قدمت آن را می توان در هزارتوی تاریخ مشاهده کرد از آن زمان که چاپارها وظیفه اعلام وضعیت ممالک دیگر، جهت کسب منافع از آنها را، به کشور خود داشته اند تا به امروز که فضای سایبر،کم هزینه تر و البته بسیار کارآمدترعهده دار این نقش است.
با توجه به رشد فزاینده استفاده از فضای مجازی جهت ارتباط و تبادل اطلاعات و زمزمه های گسترش دولت الکترونیک، با وجود نقیصه های سخت افزاری از جمله سیستم عامل های قابل نفوذ وعدم امنیت دیتا سنتر آشنایی و دقت، در شناسایی مکانیزم های سرقت اطلاعات، توسط سرویس های بیگانه و افراد غیر مسئول در این زمینه، میتواند تا حدودی نقیصه های سخت افزاری موجود را پوشش دهد که این امر در مجال فعلی، نقش اساسی را در مباحث مرتبط با پدافند غیرعامل و جنگ نرم سایبری ایفا خواهد کرد.آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (National Security Agency(NSA
این سازمان دولتی که یکی از اصلی ترین 16ارگان جامعه اطلاعاتی(1) ایالات متحده آمریکا محسوب میشود در تعریف چگونگی شکل گیری خود می آورد: آژانس امنیت ملی در تاریخ 4 نوامبر سال 1952به دستور رئیس جمهور هری ترومن تاسیس شده،که این تصمیم به دنبال کار مهم سازمان ملل متحد! در شکستن کدهای(شنود) آلمان و ژاپن در طول جنگ جهانی دوم، که به موفقیت نیروهای متفقین علیه آلمان در اقیانوس اطلس شمالی و پیروزی در نبرد میدوی(2-2) در اقیانوس آرام کمک کرده، بوده است و همچنین ادامه فعالیت این سازمان، به دنبال موفقیت آن در انجام وظایف خود بوده، که تصمیم ترومن را مبنی بر ادامه فعالیت و مطالعات NSA در دوران پس از جنگ را به دنبال داشته است2
وظایف و مسئولیت ها
شنود دایم ارتباطات از راه دور، در سراسر جهان (موبایل، فکس، ایمیل و ارتباطات انفورماتیک) و همچنین دریافت و تحلیل تصاویر ماهوارهای، در حوزه وظایف سازمان امنیت ملی آمریکا (NSA) است. این آژانس که مقرّ آن در فورت مید (مریلند، نزدیک واشنگتن) قرار دارد . صدهزار نفر را در استخدام خودش دارد که این افراد در مراکز مختلف در آمریکا و ایستگاههای شنود مستقر در خارج، به کار مشغولاند. این سازمان از بودجه سالانهای معادل بیش از شانزده میلیارد دلار بهره میبرد. به گفته جان پیک، کارشناس آمریکایی مسائل اطلاعاتی، آژانس امنیت ملی ایالات متحده، حدود 95 درصد ارتباطات از راه دور را در سراسر جهان، تحت کنترل دارد. این حجم عظیم اطلاعات به وسیله ابررایانه های مجهز به نرمافزارهای تجزیه و تحلیل، مورد بررسی دقیق قرار میگیرد. البته رقم گفته شده از سوی این کارشناس آمریکایی، مورد قبول همه اهل فن نیست، اما میتوان با اطمینان گفت که توانایی آژانس امنیت ملی آمریکا در رهگیری اطلاعاتی بیش از پنجاه درصد ترافیک جهانی را شامل میشود. مدیر این آژانس، به هنگام یکی از معدود مصاحبههایش با مطبوعات، اعلام کرده بود که او باید هر سه ساعت، اطلاعاتی معادل کل کتابخانه کنگره آمریکا را تحت ادارهاش داشته باشد!
حوزههای اطلاعاتی
اطلاعات مورد تحلیل سازمان امنیت ملی آمریکا، به طور دائم از طریق حدود پنجاه ایستگاه شنود در بیست کشور جهان در سطح پنج قاره دریافت میشود. این ایستگاهها وظیفه دارند علامات فرستاده شده از جانب ماهوارههای مخابراتی را شنود کنند؛ البته عمده این علامات از سوی ماهوارههای اینتل ست ارسال میگردد. مهمترین ایستگاههای شنود در کشورهای انگلستان، نیوزیلند، استرالیا و آلمان مستقر هستند.
این ایستگاههای رهگیری علامات ماهوارهای، اطلاعات را دریافت میکنند؛ خواه از طریق رهگیری مستقیم امواج فرستاده شده از سوی ماهواره، یا از طریق دریافت علامات ماهوارههای ویژه جمعآوری اطلاعات در فضا. این ماهوارههای رهگیری که به نامهای «مرکوری»، «ترومپت»، یا «مانتور» شناخته میشوند، همچنین قادر به رهگیری امواج رادیوالکتریک از مبدأ زمین هم هستند. برای انجام دقیق مأموریت، برخی از این ماهوارهها - مثل ماهوارههای مرکوری به آنتنهایی مدوّر مجهز هستند که میتوانند امواج خیلی سبک را منعکس کنند؛ امواجی که سطحشان میتواند تا سطح یک زمین فوتبال برابر باشد. این آنتنهای عظیم میتوانند امواج فرستاده شده از سوی ایستگاههای تقویتی تلفنهای همراه را دریافت کنند. شایع است که 9 ماهواره از این دست در اطراف زمین و در ارتفاع 36 هزار کیلومتری از سطح زمین قرار دارند. 2 ماهواره از این نوع، بر فراز قاره اروپا قرار دارند و اطلاعات دریافتی را به ایستگاه بزرگ منویت هیل در انگلستان ارسال میکنند.
هر بار که شما مکالمهای تلفنی با خارج برقرار میکنید و انعکاس صدای خودتان را در گوشی میشنوید (علامت مشخصه استفاده از ماهواره در ارتباط با راه دور)، مطمئن باشید که این ایستگاههای زمینیِ آژانس امنیت ملی آمریکا هستند که مشغول دریافت مکالمه شما هستند. سازمان امنیت ملی آمریکا روزانه میلیونها ارتباط از راه دور را رهگیری میکند. تمام ارتباطی که به این ترتیب در چهارگوشه جهان شنود میشوند، به فورت مید فرستاده شده، در آنجا غربال میشود؛ تنها بخش کوچکی از اطلاعات ارسالی مورد استفاده بعدی قرار میگیرد.
اما عملیات غربال چگونه انجام میگیرد؟ کامپیوترهایی مجهز به نرمافزارهای مخصوص، وظیفه تجزیه و تحلیل و غربال اولیه اطلاعات را بر عهده دارند. این کامپیوترها شماره تلفنهای خاصی را در حافظه خودشان ذخیره کردهاند که براساس آنها غربال اولیه را انجام میدهند و تنها آن دسته از مکالماتی را که به وسیله این شمارهها صورت پذیرفته، نگه میدارند. این شمارهها عبارتند از: شماره تلفن وزارتخانهها، سفارتخانهها، روابطعمومی سازمانهای بینالمللی، سازمانهای غیر دولتی، شرکتهای بزرگ فعال در عرصههای حساس و مشکوک به رقابت با منافع ملی آمریکا در حوزههای مختلف؛ اما گزینش ارتباطات همچنین از طریق شناسایی صدای افراد هم صورت میگیرد. همین جا روشن کنیم که میکروچیپهای رایانه های کرای (Cray) که شناسایی صداهای آشنا را انجام میدهند، در فورت مید و در یک کارخانه ویژه ساخته میشوند. رایانه های Cray متعلق به آژانس امنیت ملی آمریکا هماهنگ با بانک دادههایشان، قادرند صداهای شخصیتهای تحت مراقبت مثل شخصیتهای سیاسی و دیپلماتیک، نظامی، رؤسای شرکتها و حتی اعضای شناخته شده جنبشهای تروریستی یا شورشیان و سران کارتلهای مواد مخدر و... را شناسایی کنند.
در 19 اوت 1992 بود که قدرت سیستمهای آمریکایی رهگیری ارتباطات، معلوم شد. در این دوشنبه تابستانى، مسئولان «کا، گ، ب» (KGB) و ارتش شوروى، قدرت را در کرملین در دست گرفتند. این افراد، به واسطه تجزیه کشورشان و رفتار میخاییل گورباچف، دبیرکل حزب کمونیست آن زمان شوروى، به تنگ آمده بودند. کودتاچیان مدعی شدند که دبیر کلّ بیمار شده است و نمیتواند به شکلی مناسب منافع اتحاد شوروی را هدایت کند. کودتاچیان گفتند که گورباچف در خانه ییلاقیاش در کریمه استراحت میکند. این حادثه، حیرت غربیها را برمیانگیزد. رئیسجمهور وقت ایالات متحده، جرج بوش، وقتی خودش را به بیان موضع آمریکا مجبور میبیند و از محکوم کردن کودتاچیان امتناع میکند، مدیر سازمان سیا به رئیسجمهور آمریکا اطلاع میدهد که میخاییل گورباچف در خانهاش زندانی است. جرج بوش با اعلام این خبر به رسانهها، بازی ظریفی را در پیش میگیرد که در آن، میخاییل گورباچف ـ چه دوست شخصی بوش باشد چه نباشد ـ نقش و اثر چندانی ندارد. چند ساعت بعد، رئیسجمهور آمریکا موضع تازهای اتخاذ میکند: دولت آمریکا به شدت کودتا را محکوم میکند و کودتاچیان را غاصب مینامد. راستی رئیسجمهور ایالات متحده چگونه به این نتیجه میرسد و به ویژه چگونه با این اطمینان، موضعگیری میکند؟ پاسخ این است که گزارش شنود «آژانس امنیت ملی آمریکا» (NSA) متن مکالمات تلفنی کودتاچیان را در اختیار رئیسجمهور قرار میدهد. یادداشت تحلیلی پیوست گزارش، از نبود اعتماد به نفس نزد کودتاچیان، عدم توافق بین اعضای گروه و به ویژه از عدم فرمانبرداری فرماندهان منطقهای ارتش از کودتاچیان حکایت میکند. آژانس امنیت ملی آمریکا در آخر این گزارش، نتیجهگیری میکند: این کودتا محکوم به شکست است. به این ترتیب، بوش میتواند به خودش ببالد که حتی زودتر از روسها مطلب را دریافته است. بنابراین میتواند بدون تردید کودتا را محکوم کند و در نظر جهانیان به عنوان رهبر شجاع و انکارناپذیر جهان آزاد مطرح گردد. (3)
جرج بوش، اواخر دوره ریاست جمهوریاش، اظهارات تعجبآوری را خطاب به افکار عمومی بیان میدارد: «به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده، میتوانم به شما اطمینان خاطر بدهم که عملیات شنود، فاکتور اصلی فرآیند تصمیمگیری ما در عرصه بینالمللی است». مدیر آژانس امنیت ملی آمریکا در گفتوگویی با مطبوعات، گویی خواسته باشد به جرج بوش پاسخ بگوید، توضیح میدهد: «هیچ افتاقی در سیاست خارجی نیست که مورد توجه دولت نباشد و همچنین در آن، آژانس امنیت ملی آمریکا حضور نداشته باشد».
در این جا این سوأل پدید می آید که سیستمی با این امکانات، چگونه چندین سال از دستیابی به رهبر شبه نظامیان القاعده، که تمامی دنیا (کشورهای دوست و هم پیمان)! برای یافتن او بسیج شده اند،عاجز مانده است!که البته جواب آن برای کسانی که اسیر القائات رسانه ها و روزمرّگی نشده اند!به وضوح روشن است.
اینترنت
بیشک ارتباطات افراد بر روی شبکه اینترنت نیز تحت کنترل شدید قرار دارد؛ کاملاً محتمل است آژانس امنیت ملی ایالات متحده با توجه به محتوای روی شبکه، هر لحظه آنها را کنترل کند؛ میهنپرستی آمریکایی به گونهای است که همه شرکتهای ارائه دهنده خدمات اینترنتی - که اکثرشان آمریکایی هستند - به آژانس امنیت ملی کشورشان اجازه میدهند، دادهها و همینطور ارتباطات اینترنتیشان مشتریانشان را کنترل کند ؛ به علاوه اینکه برخی سایتهای اینترنتی (اغلب آمریکایی)، گاهی بدون اطلاع صاحبان آنها برای کنترل محتوای کامپیوترهای برخی کاربران اینترنتی، مورد استفاده قرار میگیرد.4 مدتی است که به طور مداوم این نجوا به گوش میرسد که شرکت بزرگ «مایکروسافت» پیوند نزدیکی با آژانس امنیت ملی آمریکا دارد؛ البته این همکاریها در چارچوب عملیات شنود و رهگیری انجام میشود5. باید بگوییم تنها، آژانس امنیت ملی آمریکا اینترنت را تحت کنترل ندارد؛ بلکه تقریباً تمام سازمانهای اطلاعاتی آمریکا سرویسهای رهگیری و کنترل خاص خودشان را (در مورد اینترنت) دارا هستند؛ این موضوع از CIA تا حتی سرویس اطلاعاتی نیروی دریایی آمریکا را شامل میشود
محدودیتهای آژانس امنیت ملی آمریکا
آژانسهای اطلاعاتی آمریکا با وجود در اختیار داشتن ابزار فنى، مالی و انسانی فوقالعاه، باز هم نمیتوانند همه چیز را ببینند و شنود کنند. همچنین بیش از حد اطلاعات، مانع بررسی دقیق آنها میشود؛ شمار اطلاعات خیلی مهمی که از دید و شنود ماشین جاسوسی عظیم آمریکا پنهان میماند نیز کم نیست؛ تا جایی که مردان اطلاعاتی آمریکا از «اطلاعات گولزننده» صحبت می کنند. آژانس امنیت ملی آمریکا نتوانسته است حوادث و وقایع مهمی مثل سوءقصدهای پیاپی علیه سفارتخانههای آمریکا در آفریقا، عملیات آزمایش هستهای هند و شلیک موشک بالستیک کره شمالی بر فراز ژاپن را رهگیری کند؛ و البته دلایل آن نیز چنین است؛ هند تمام کابلهای ارتباطی حساس را زیر زمین دفن کرده بود، کره شمالی کارخانههای نظامىاش را زیر زمین ساخته، و در آفریقا کامپیوترهای متصل به اینترنت هنوز خیلی کمتر از تلفن است. در فورت مید، تحلیلگران عکسهای ماهوارهای کاملاً به خشم میآیند. آنها با همه قدرتشان و به ویژه با وجود در اختیار داشتن قویترین و کارآمدترین کامپیوترها، باز هم از رقابت با انسان در یک زمینه بسیار مشکل که بخشی از وجود آدمی است، ناتواناند: هوش و فراست؛ آنها متوجه میشوند که ابزارهای انسانی نیز با تمام کارایی و اهمیتشان بالاخره ظرفیت محدودی دارند. مهمترین خطری که کارآیی آژانس امنیت ملی را تهدید میکند، گرفتار شدن در دام کلیشهها و سکون است. در فورت مید، سالانه هزاران تن کاغذ خمیر میشود. و این همه ماجرا نیست؛ پیشرفت و فراگیری ابزارهای رمزگذاری در سراسر جهان، به شکل قابل توجهى، مانع مطالعه اطلاعات جمعآوری شده از سوی آژانس امنیت ملی شده است. مثل تمام سرویسهای اطلاعاتی جهان، این آژانس نیز حجم زیادی از پیامهای رمزگشایی نشده را حفظ میکند، به امید انکه روزی بتواند این پیامها را رمزگشایی کند یا اینکه روزی دستگاهی پیشرفتهتر برای این اقدام ساخته شود، اما وقتی این روز فرا رسید و آن پیامها هم رمزگشایی شد، آیا در جوامع جهانی شده امروز که سرعت حرف اول است، چنین اطلاعاتی دیگر بی فایده نخواهد بود؟
دقیقاً به همین دلیل است که آژانس امنیت ملی آمریکا، بیوقفه در پی آن است که کدهای ویژه برنامههای رمزگذاری شده را در اختیار داشته باشد. حتی برای این منظور، خود آژانس امنیت ملی به تأسیس شرکتهای سازنده دستگاههای رمزگذاری برای رقابت در این بازار اقدام کرده است. همچنین آژانس برای رسیدن به اهدافش در ارتباط نزدیکی با سازندگان تلفنهای همراه و ماهوارهای قرار می گیرد. روابط آژانس امنیت ملی با بخش خصوصى، گاه خیلی گرم و صمیمانه است. به عنوان مثال، همگان می دانند که دفتر مشاورهای بسیار معروف «Andersen Cosutting» یکی از متحدین خصوصی ویژه آژانس امنیت ملی آمریکا است چند سال پیش نیز قراردادی بین آژانس و گروه مشاورهای یاد شده به امضا رسیده است که براساس آن آژانس امنیت ملی در قبال دریافت مشاوره به مدت یک سال، 13/8 میلیون دلار به گروه مشاوران یاد شده میدهد.
آژانس امنیت ملی برای فراگیر کردن استاندارد رمزگذاری خودش در ایالات متحده، به شکلی خستگی ناپذیر تلاش و مبارزه کرده است و تا اندازه زیادى، مارک زیمر، برنامهنویس نرمافزار معروف PGP را تحت فشار قرار داده است. شایع است که سرویسهای اطلاعاتی آمریکا با دستکاری در این نرمافزار از آن در راه شنود استفاده می کنند.(4)
نتیجه گیری
اگرچه می توان جلوه های واضحی از اغراق را در اظهارات کشورهای غربی و سرویس های مرتبط با آنان، در مورد دستاوردهای فن آوری، به وضوح رصد کرد و از آن به عنوان بزرگ نمایی و عملیات روانی یاد کرد، اما این امر نباید به غفلت از کاستی ها و منفذهای متعددی که در حوزه فضای مجازی و سایبر وجود دارد،منجر شود. فضایی که شاکله ی سخت افزاری آن عمدتاً وارداتی نیز هستند که اگر آنالیز و تجزیه لازم برروی این فناوریهای وارداتی صورت نگیرد به سبب محتمل بودن مکانیزم کارکرد های پنهان،می تواند رگه هایی از وابستگی به بیگانه را پدید آورد که این امر در شرایط تهدید، میزان آسیب پذیری را افزایش خواهد داد.